Czy piana pur jest palna?

Nie da się ukryć, że wraz ze wzrostem popularności stosowania pianki PUR do izolacji budynków, narasta wokół niej ilość mitów. Jednym z tych najczęściej powielanych, jest ten, dotyczący palności. Zgodnie z nim, pianka w kontakcie z nawet najmniejszą iskrą wybucha ogniem, który gasić muszą zastępy straży pożarnej. Jest to szalenie mylne wyobrażenie. W rzeczywistości pianka zachowuje zupełnie inaczej. Jak? O tym w dzisiejszym artykule.

Skąd wzięły się te uprzedzenia w kwestii reakcji pianki poliuretanowej z ogniem? Pianka to tworzywo sztuczne, plastikowe. Wydawać by się mogło, że to dość oczywiste — w końcu często słyszy się, że przyczyną pożaru były materiały plastikowe. Ba! Niektóre materiały wybuchowe potocznie nazywa się plastikami.

Warto jednak w takiej sytuacji zastanowić się, jak rzeczywiście plastik reaguje na kontakt z ogniem, czy wysoką temperaturą. Najczęściej, zamiast natychmiast zająć się ogniem, zaczyna się dymić, topić i odkształcać.

Właściwości chemiczne poliuretanu sprawiają, że on również ulega zwęgleniu, przy czym pianka poliuretanowa jest termoutwardzalna. W praktyce znaczy to tyle, że nawet w bardzo wysokiej temperaturze (w przeciwieństwie do innych tworzyw sztucznych), nie przechodzi ze stanu stałego w stan ciekły. Co równie ważne, po przekroczeniu granicy topienia się, powłoki ulegają zwęgleniu, w wyniku czego dostęp ognia do głębszych warstw jest praktycznie niemożliwy. Stanowi to dobrą barierę wobec rozprzestrzeniającego się pożaru.

Systemy poliuretanowe stosowane są nie tylko w branży budowlanej. Znaleźć je można w fotelach samochodowych, meblach. Szeroko stosowane są również wszędzie tam, gdzie ważna jest ciągłość zabezpieczenia, na przykład na statkach, czy w basenach. Powszechnie używane w laboratoriach chemicznych oraz do izolacji zbiorników termicznych. Gdyby pianka PUR była tak łatwopalna, jak niektóre opowieści powtarzają, bez wątpienia nie byłaby używana w tych obszarach.

Określenia dotyczące palności stosowane w rozporządzeniu

Klasy reakcji na ogień zgodnie z PN-EN 13501-1:2008

Niepalne

A1; A2-s1,d0; A2-s2,d0; A2-s3,d0;

Palne

niezapalne

A2-s1,d1; A2-s2,d1; A2-s3,d1; A2-s1,d2; A2-s2,d2; A2-s3,d2; B-s1,d0; B-s2,d0; B-s3,d0; B-s1,d1; B-s2,d1; B-s3,d1; B-s1,d2; B-s2,d2; B-s3,d2;

C-s1,d0; C-s2,d0; C-s3,d0; C-s1,d1; C-s2,d1; C-s3,d1; C-s1,d2; C-s2,d2; C-s3,d2; D-s1,d0; D-s1,d1; D-s1,d2;

trudno zapalne

łatwo zapalne

D-s2,d0; D-s3,d0; D-s2,d1; D-s3,d1;
D-s2,d2; D-s3,d2; E-d2; E; F

Niekapiące

A1; A2-s1,d0; A2-s2,d0; A2-s3,d0; B-s1,d0; B-s2,d0; B-s3,d0; C-s1,d0; C-s2,d0; C-s3,d0; D-s1,d0; D-s2,d0; D-s3,d0;

Samogasnące

co najmniej E

Intensywnie dymiące

A2-s3,d0; A2-s3,d1; A2-s3,d2; B-s3,d0; B-s3,d1; B-s3,d2; C-s3,d0; C-s3,d1; C-s3,d2; D-s3,d0; D-s3,d1; D-s3,d2; E-d2; E; F

Określając klasę palności pianki poliuretanowej, warto zacząć od usystematyzowania zagadnień związanych z palnością materiałów budowlanych. Pojęcia dotyczące tego zakresu zostały uregulowane zgodnie z Polską Normą PN-EN 13501-1:2008 "Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień", która dzieli się, jak następuje:

W związku z powyższym pianka PUR musi spełniać nie tylko wymogi narzucane przez przepisy efektywności energetycznej, ale również europejskie normy odporności ogniowej. Klasy palności piany określa się zazwyczaj mianem E, co znaczy tyle, że wykazuje ona właściwości samo gaszące oraz nierozpraszające ognia. W tym kontekście, dla użytkownika najważniejsze jest to, że nie stanowi ona dodatkowego niebezpieczeństwa w przypadku wystąpienia pożaru.

Izolacje natryskowe zazwyczaj występują w przegrodach budowlanych, zatem o ich ognioodporności nie decyduje wyłącznie pianka. W budownictwie rodzinnym piankę otwartokomórkową najczęściej łączy się z płytą kartonowo-gipsową, uzyskując tym samym klasę bezpieczeństwa B-s1, d0.

Taka przegroda jest:

• Niezapalna — nie ulegnie samozapłonowi nawet pod wpływem wysokiej temperatury. Dopiero narażona na bezpośrednie działanie ognia może się zapalić.
  
• niekapiąca — żaden z materiałów — ani płyta kartonowo-gipsowa, ani pianka poliuretanowa — pod wpływem ognia nie zacznie przechodzić ze stanu stałego w stan ciekły. Ta właściwość znacząco wpływa na ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia.
  
• samo gasnąca — nie przenosi ognia, zwęgla się. Proces ten został dokładnie opisany wyżej w części „Pianka PUR palność".
  

Warto również nadmienić, że przeprowadzono badania, które miały na celu porównanie zachowania pianki PUR i wełny mineralnej w obliczu zagrożenia pożarowego. Mimo teoretycznych różnic w odporności na temperaturę (wełna ok. 800 st. C, poliuretan 200 st. C), nie odnotowano różnic w reakcji na ogień. Można zatem stwierdzić, że pianka poliuretanowa jest nie tylko wydajna, ale również bezpieczna.

W kontekście tego, co już zostało napisane, można by zastanowić, dlaczego w piana PUR nie jest szeroko stosowana w kontekście kubaturowym. Nietrudno jednak będzie znaleźć odpowiedź na te rozważania. Wynika to z tego, że zabezpieczenie ogniowe w budynkach wielkopowierzchniowych lub tych użyteczności publicznej, musi być (zazwyczaj) co najmniej klasy B, lub nawet A (np. niektóre pomieszczenia szpitalne), podczas gdy sama pianka, to klasa E.

Firma DIPAM, jako jedna z pierwszych na rynku oferuje specjalistyczną, ogniochronną powłokę do pianki poliuretanowej. Takie rozwiązanie sprawia, że pianka uzyskuje klasę odporności B-s1 d0. Umożliwia to stosowanie jej w budynkach, które podlegają odbiorom prowadzonym przez Straż Pożarną oraz inne odpowiedzialne podmioty.

Wracając do samego początku: pianka poliuretanowa — palność jej właściwie — nie została potwierdzona żadnymi badaniami, Obala to mit dotyczący jej nadzwyczajnych właściwości zajmowania się ogniem, można uznać za całkowicie obalony. Czy piana pur jest palna? Nie, pianka jest doskonałym, bezpiecznym izolatorem.